امروزه نقش رسانه ها در تحولات اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و سیاسی غیر قابل انکار است و بطور قاطع می توان ادعا کرد که یکی از مولفه های تعیین کننده و اثرگذار در سرنوشت و آینده هر جامعه ای به نحوه عملکرد رسانه ها گره خورده است.به گزارش گیلان پیام، رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی از نمونه امکاناتی به شمار می روند که بخش وسیعی از آحاد جامعه را تحت پوشش خود قرار می دهد.

دستاورد یا هماورد این ارتباط و تعامل دو سویه در ابعاد گوناگون اجتماعی ،فرهنگی ،سیاسی،اقتصادی و…ظهور و بروز پیدا می کند و تاثیرات کوتاه مدت و بلند مدت آن می تواند مسیر و جهت حرکت جامعه را تعیین کند.
به واقع رسانه ها نقش و کارکردهای بسیار پیچیده و متنوعی را در جهان کنونی ایفاء می کنند و هر رسانه ای به فراخور شیوه و سلیقه مدیریتی حاکم بر آن،موقعیت زمانی و مکانی و قوانینی که در چارچوب آن فعالیت می کند می تواند جهت گیری و جهت دهی های خاصی را به جامعه القاءکند.
رسانه ها در نحوه تعامل مردم،کنش ها،واکنش ها و حتی در همسویی تصمیمات و برداشت های جامعه تاثیرگذار است به واقع در شکل گیری و پیدایش رفتارها و عادات نو،فرهنگ های جدید و حتی در نوع گفتمان فرد فرد جامعه، نقش رسانه ها مشهود است.
در جهان امروزی که سرعت دسترسی و تبادل اطلاعات در ظرف های زمانی بسیار کوتاه مدت رقم می خورد،ضرورت شناخت از چکونگی کارکرد و عملکرد رسانه ها بیش از پیش احساس می شود و این شناخت باعث می شود تا مخاطبان با هوشمندی و دقت نظر هر چه بیشتری تولیدات رسانه ای را دریافت و حلاجی کنند.

*نقش رسانه در اطلاع رسانی و آگاه سازی

یکی از کارکردهای رسانه ها،ارائه اخبار و اطلاع رسانی به مخاطبان خود است.
بخش قابل توجهی از همسویی و همگرایی جامعه با اهداف و برنامه های کلان کشوری، از طریق رسانه محقق می شود و فقدان این ابزار باعث بریده شدن حلقه وصل مردم و حاکمیت خواهد شد و تعامل دوسویه دولت-ملت را خدشه دار می کند.
در پس همین اطلاع رسانی ها و آگاه سازی ها است که آموزش افکار عمومی و آحاد جامعه نیز به جریان می افتد و در چنین فضایی عدم اعمال مدیریت اصولی و صحیح رسانه ای باعث میدان داری رسانه های معاند می شود.
محمد حکیمی،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی با تایید نقش رسانه ها در تربیت و آموزش آحاد جامعه اظهار کرد:نفی این تاثیرگذاری معقولانه به نظر نمی رسد و خروجی و کارکرد منفی برخی از شبکه های ماهواره ای به وضوح تایید کننده صحت این ادعاست.
وی افزود:پیرو بررسی های انجام شده بخش قابل توجهی از شکاف های میان زوجین و حتی اعضای یک خانواده ناشی ازتاثیر سریال ها و برنامه هایی است که از سوی برخی شبکه های ماهواره ای همچون Gem… به تصویر کشیده می شود.
حکیمی گفت:اگر چه کارکرد چنین برنامه هایی منفی و مخرب بوده،اما فارغ از ارزشیابی و ارزشگذاری عملکرد این دست از رسانه ها،نقش و تاثیر گذاری آن،در رفتارهای اجتماعی را به اثبات می رساند.
این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی گفت:حتی عملکرد رسانه ها در نحوه پوشش مخاطبان نیز تاثیر گذار است و چه بسیار افراد و مخاطبانی که رنگ و مدل لباس ها را به تاسی از آنچه که توسط دیدگان خود دریافت کرده اند،انتخاب می کنند و این امر از نقش آموزشی و تربیتی رسانه ها در جامعه امروزی حکایت دارد.

*از سرگرمی و تفریح تا فرهنگ سازی
از دیگر نمونه کارکردهای رسانه ها،مشمول حوزه های تفریحی و سرگرمی می شود.
رسانه ها با متنوع سازی برنامه های تولیدی خود سعی می کنند اوقات فراغت مخاطبان را پر کنند و هر رسانه ای که در این تنوع و ساخت،حرفه ای تر و جذاب تر عمل کند،به همان میزان نیز قادر خواهد بود به اوقات فراغت مخاطبان خود،ورود و آنها را همراه خود سازد.
امروزه بخشی از اهداف اجتماعی،فرهنگی،سیاسی و آموزشی رسانه ها در قالب برنامه های تفریحی و آموزشی محقق می شود.
رسانه های حرفه ای با نگاهی تیزبینانه و ظریف و شناختی عمیق از ذائقه مخاطبان خود آنها را همراه و همنوا با خود می سازند و در بین این همنوایی، ایده ها و نظرات خود را به مخاطبان منتقل می کنند.
امروزه یکی از ابزارهای قدرتمند در فرهنگ سازی،معطوف به رسانه ها می شود.
به واقع هرگاه سخن از فرهنگ سازی به میان می آید یک پای ثابت این امر خطیر رسانه ها هستند.
تقویت روحیه همبستگی،ترغیب شهروندان به رعایت قوانین و هنجارهای اجتماعی و پرهیز از ناهنجاری ها از نمونه کارکردهایی است که رسانه ها می توانند در سایه فعالیت های خود به آن مبادرت ورزند و به وضوح تاثیرگذاری رسانه ها در این عرصه قابل درک و مشاهده است.
سوریان،جامعه شناس و فعال رسانه ای با اشاره به موضوع فوق عنوان کرد:کارکرد فرهنگی رسانه ها بسیار قوی،گسترده و فراگیر است و می تواند طیف وسیعی از دیدگاه مخاطبان خود را در مواردی مشخص و خاص تغییر دهد.
*کارکرد سیاسی رسانه ها
در حوزه های سیاسی نیز رسانه ها از کارکردهای متنوع و کارآمدی برخوردار هستند که با اتکاء به آن بسیج و همسویی افکار عمومی،مشارکت گسترده ملی،تحریک احساسات عمومی،برملا ساختن زد و بندهای پشت پرده در برخی از جریانات و گروه های سیاسی و… را نمایان می سازد.
مصطفی اعظمی،کارشناس حوزه ارتباطات و فعال رسانه ای در تشریح کارکردهای سیاسی رسانه ها گفت:گاهی رسانه ها چنان تاثیری در ذهن مخاطبان خود ایجاد می کنند که باعث شکست یا پیروزی یک حزب یا گروه در یک انتخابات می شوند.
وی افزود:یکی از دلایل نزدیک شدن نامزدهای انتخاباتی به رسانه ها در فواصل انتخاباتی ناشی از همین تاثیرگذاری است.
اعظمی عنوان کرد:بمباران نمایندگی برخی از تلویزیون ها و خبرگزاری ها در حین جنگ آمریکا با عراق و افغانستان از نمونه های بارز نقش رسانه ها در شفاف سازی و جهت دهی افکار عمومی محسوب می شود.
وی افزود:علت بمباران این شبکه های تلویزیونی از سوی ایالات متحده،اطلاع رسانی و بیان  انعکاس حقایقی از تناقضات و دروغگویی های آمریکا در توجیه جنگ با این دو کشور بود.
وی افزود:اخبار و مستنداتی که موید بهانه های کاذب آمریکا برای تجاوز به کشورهای مورد اشاره بود رسوایی سنگینی را برای آمریکا به همراه می آورد و استمرار این نوع از خبرها می توانست چهره ایالات متحده را به عنوان کشوری جنگجو و تجاوزگر بیش از پیش مخدوش سازد.
اعظمی گفت:نقش رسانه های غربی در تهییج و تحریک افکار عمومی در حوادث سال ۸۸ و پیاده سازی افکار شوم و ننگین استکبار جهانی برای براندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به بهانه تقلب در انتخابات نمونه ای از تاثیر گذاری رسانه ها در بزنگاه های حساس سیاسی است.
*رسانه های دیجیتالی،از تهدیدات تا فرصت ها
در جهان امروزی که به نوعی می توان از آن تحت عنوان عصر انفجار اطلاعاتی یاد کرد،رسانه ها به روزنامه،نشریه،جراید و یا شبکه های تلویزیونی خلاصه نمی شود.
در دوران کنونی سایت های اطلاع رسانی،پایگاه های خبری و شبکه های اجتماعی نقش بسزایی را در انتقال و تبادل اطلاعات ایفاء می کنند.
این حجم انبوه از اطلاعات و تبادل آن در چند ثانیه،از یکسو فرصت ویژه و بالقوه ای محسوب می شود که می تواند سرعت اطلاع رسانی و آگاه سازی را در کوتاهترین مدت زمان ممکن محقق کند.
البته روی دیگر این سکه تهدید است،تهدیدهایی که می تواند با حرکات سازماندهی شده و طراحی های شوم گروه ها و جریانات مساله دار،فضا را در مقاطع حساس غبار آلود سازند و شناخت حقیقت از باطل را برای مخاطبان خود  دشوار کنند.
گاهی شبهاتی که از طریق این رسانه ها برای افکار عمومی ایجاد می شود هزینه ها و تبعات سنگینی به همراه دارد که می تواند منجر به چالش ها و اتفاقات ناخوشایندی شود.
تخریب و تهاجم علیه اعتقادات و ارزش های فرهنگی از دیگر موارد قابل توجهی است که می تواند در تنزل رفتارهای اجتماعی تاثیرگذار واقع شود.
در چنین فضا و شرایطی،آگاه سازی و اطلاع رسانی عموم جامعه از واقعیات موجود و تقویت عنصر اعتماد میان مردم و رسانه های ملی و داخلی،از راهکارهای بسیار موثری است که می تواند در فضایی شفاف و به اصطلاح آکواریومی،رغبت و گرایش مردم را برای آگاهی از حقایق موجود از طریق رسانه های داخلی تقویت کند.
بطور یقین در چنین شرایطی بخش قابل توجهی از تاثیرات شوم فعالیت های رسانه ای گروه های معاند خنثی و بی اثر خواهد شد و با توجه به اقبال ایجاد شده می توان در تصحیح رفتارها و ناهنجاری های اجتماعی با بهره گیری از ظرفیت رسانه، به موفقیت های هرچه بیشتری نایل شد./انتهای پیام